Toxische mannelijkheid herkennen en helen

Leestijd 4 minuten
auteur Ruben Zuilhof

Als coach help ik mannen die vastlopen in hun relaties, werk of zelfbeeld om gezonde kracht en echtheid terug te vinden en weer in contact te komen met hun gezonde mannelijke kracht. In deze blog lees je hoe je toxisch gedrag bij jezelf of anderen herkent, waar deze patronen vandaan komen en hoe je ermee kunt afrekenen.

Wat is toxische mannelijkheid?

Toxische mannelijkheid draait vaak om hard zijn, controle houden, niet voelen en altijd presteren. Een verstikkend beeld van wat ‘echte mannelijkheid’ zou zijn. Het is gedrag dat ontstaat uit een beperkt en star beeld van wat het betekent om man te zijn. Het gaat over altijd sterk moeten zijn, geen emoties tonen, controle willen houden en nooit zwakte laten zien. Kwetsbaarheid wordt gezien als zwakte en emoties worden weggestopt. Deze vorm van mannelijk gedrag wordt vaak gezien als 'normaal', maar het is in feite een overlevingsmechanisme. Het gevolg? Mannen raken steeds verder verwijderd van zichzelf en van echte verbinding met anderen. Niet mannelijkheid zelf is het probleem, maar een toxische, verstijfde, eenzijdige vorm ervan die geen ruimte laat voor gevoel, nuance en menselijkheid.

Waar komt het vandaan?

Veel mannen zijn opgegroeid met de boodschap dat ze sterk, onafhankelijk en onverstoorbaar moeten zijn. Ze mogen geen 'watje' zijn. Emoties tonen werd gezien als zwakte. Kwetsbaarheid als gevaarlijk. Vanuit deze opvoeding ontwikkelt zich een mannelijk zelfbeeld waarin ruimte voor twijfel, gevoel of hulp vragen ontbreekt. Deze overtuigingen worden doorgegeven van generatie op generatie, versterkt door opvoeding, media en groepsdruk. En zo wordt toxische masculiniteit vaak van vader op zoon doorgegeven.

Mannen die zijn opgegroeid zonder een aanwezige of emotioneel betrokken vader, missen vaak een realistisch voorbeeld van wat gezonde mannelijkheid inhoudt. In de leegte die dat achterlaat, bouwen ze hun zelfbeeld op basis van invloeden van buitenaf, zoals externrolmodellen uit de media, vrienden of groepsdruk. Zo ontstaat wat we de vaderwond noemen. Tijdens de themadag Afwezige vaders, Verloren zonen gaan we hiermee aan de slag, op een manier die inzicht geeft én ruimte maakt voor heling.

Themadag Afwezige vaders, Verloren zonen

Hoe uit toxische masculiniteit zich?

Het kan subtiel of heel zichtbaar zijn. Denk aan niet kunnen praten over gevoelens, agressief reageren op kritiek, jezelf voorbij lopen om te presteren, anderen klein maken om je sterker te voelen of moeite hebben met intimiteit. Ook verslavingen, bindingsangst of woede-uitbarstingen zijn vaak signalen. Herken je jezelf hierin en zou je het graag anders zien?

Plan een gratis kennismaking 

Wat is het verschil tussen krachtig en toxisch gedrag?

Gezond mannelijk gedrag is stevig, maar ook gevoelig. Een krachtig man staat in verbinding met zichzelf en zijn omgeving. Hij kan grenzen stellen zonder agressie, voelt zijn emoties zonder erdoor overspoeld te raken en neemt verantwoordelijkheid voor zijn daden. Toxisch gedrag daarentegen is vaak reactief, afstandelijk of dwingend. Het is gebaseerd op angst, controle of schaamte en niet op kracht. Dit heeft gevolgen: voor jezelf betekent het dat je vaak blijft hangen in overleven in plaats van echt leven. Voor je omgeving betekent het dat je moeilijk bereikbaar bent. Dit kan leiden tot afstand, misverstanden of pijn in relaties. Het beïnvloedt niet alleen hoe je je voelt, maar ook hoe je gezien en ervaren wordt door anderen.

Waarom zie je het vaak niet zelf?

Juist omdat toxische patronen vaak vroeg zijn ontstaan, voelen ze vertrouwd. Je denkt: “Zo ben ik nou eenmaal.” Of: “Dit werkt toch prima?”. Het is wat je gewend bent, wat ooit heeft gewerkt om te overleven en wat je eigenlijk 'altijd zo doet'. Bovendien wordt het gedrag vaak beloond: op je werk, in vriendschappen, in relaties. Pas als je er last van gaat krijgen, zoals in een relatie die stukloopt of wanneer je een gevoel van leegte ervaart, komt het besef dat er iets moet veranderen.

Hoe doorbreek je het patroon?

Door eerlijk te kijken naar je eigen gedrag, zonder jezelf te veroordelen. Door je emoties toe te laten, te oefenen met kwetsbaarheid en je grenzen opnieuw te leren voelen. Het helpt enorm om hierin begeleid te worden. Dat vraagt om moed, maar je hoeft het niet alleen te doen. Dat is geen zwakte, maar wijsheid.

Als coach voor mannen begeleid ik mannen bij het loslaten van toxische mannelijkheid en het hervinden van hun authentieke kracht. Ik ben hiervoor beschikbaar in Gouda en Den Haag.
Neem contact op voor een kennismaking.